Staatsblad 280 (2018): Wet van 11 juli 2018 tot samenvoeging van de gemeenten Grootegast, Leek, Marum en Zuidhorn en een deel van het grondgebied van de gemeente Winsum

Voor details, zie herindeling.westerkwartier.nl/.

Het door het provinciebestuur vastgestelde herindelingsvoorstel voor is op 8-9-2017 door de ministerraad doorgestuurd voor advies naar de Raad van State. Het herindelingswetsontwerp is als Kamerstuk 34829 op 21-11-2017 toegezonden aan de Tweede Kamer en aangenomen op 24 april 2018. Op 10 juli 2018 heeft de Eerste Kamer kort na 23.00 uur dit wetsontwerp aanvaard (stemming met zitten en opstaan).

Op 28-2-2013 heeft de Visitatiecommissie ‛Bestuurlijke Toekomst Groningen’ (commissie-Jansen) in opdracht van de provincie Groningen en van de Vereniging van Groninger Gemeenten een advies uitgebracht met de titel: Grenzeloos Gunnen; advies over de maatschappelijk urgente vernieuwing van de bestuurlijke organisatie en de bestuurscultuur in Groningen. Daarin wordt aanbevolen om de huidige 23 Groningse gemeenten te herindelen tot 6 nieuwe gemeenten, met de werknamen:
Het Hogeland (beoogde samenvoeging van De Marne, Winsum, Bedum, een klein deel van Zuidhorn en Eemsmond zonder het industrie- en havengebied, ook wel Hogeland gespeld),
Eemsdelta (of Groninger Havens) (beoogde samenvoeging van Delfzijl, Appingedam, Loppersum, industrie- en havengebied van Eemsmond, een (eerste) deel van Slochteren, deel van Oldambt)
Westerkwartier (beoogde samenvoeging van Grootegast, Leek, Marum en het overgrote deel van Zuidhorn),
Stad Groningen (beoogde samenvoeging van Groningen, Ten Boer, Haren en een (tweede) deel van Slochteren),
De Compagnie (beoogde samenvoeging van Hoogezand-Sappemeer, Menterwolde, Veendam, Pekela en een (derde) deel van Slochteren)
en Oost-Groningen.

In maart 2013 heeft het provinciebestuur laten weten dat de gemeentebesturen in de provincie Groningen haast moeten maken met het kenbaar maken van hun visies op gemeentelijke herindeling, zodat het provinciebestuur vóór de zomer van 2013 een definitief plan kan presenteren voor de herindeling van gemeenten in deze provincie. Er wordt vooralsnog vanuit gegaan dat de provinciegrens daarbij ongewijzigd blijft (een individueel herindelingsplan met een enkele gemeente in Fryslân of in Drenthe daargelaten).
Gedeputeerde Staten heeft begin juli 2013 laten weten dat de Groningse gemeentebesturen in december 2013 principebesluiten moeten hebben genomen om tot herindelingen te komen waarmee op uiterlijk 1-1-2018 deze provincie slechts 6 i.p.v. de huidige 23 gemeenten zou tellen. Medio mei 2015 heeft gedeputeerde Patrick Brouns (CDA) dit standpunt afgezwakt. Gemeenten mogen zelf het herindelingstempo bepalen en de provincie zou geen maatregel treffen die een fusie verplicht bespoedigt, aldus het Dagblad van het Noorden op 22-5-2015.

In oktober 2012 werd bekend dat de gemeente Leek neigde naar herindeling met buurgemeenten Marum en Grootegast. Ook Zuidhorn zou hierbij betrokken kunnen raken, maar laatstgenoemde gemeente is discussie hierover uit de weg gegaan tot de raadsverkiezingen van maart 2014. De conclusies van het latere rapport ‛Grenzeloos Gunnen’ zijn conform deze zienswijze van de gemeente Leek.
Inmiddels zijn er vervolgstappen genomen: de herindelingsstuurgroep Westerkwartier heeft in oktober 2015 bepleit om bewoners inspraak te geven, met name over de gebieden rond Garnwerd, Ezinge en Oldehove (Middag-Humsterland); dit gebied is nu verdeeld over de gemeenten Zuidhorn en Winsum (“Ezinge had bij de herindeling van 1990 bij het Westerkwartier moeten blijven”), en ook over de Noord-Drentse gemeente Noordenveld (buurgemeente van Leek). Een peiling onder de bevolking wees in november 2016 uit dat het gebied Middag-Humsterland (Oldehove, Niehove, Saaksum, Den Ham, Ezinge, Garnwerd, Feerwerd) in zijn geheel bij het Westerkwartier zou moeten worden ingedeeld, dus dat het Reitdiep de grens zou moeten zijn tussen de nieuw te vormen gemeenten Westerkwartier en Het Hogeland.
De gemeenteraden van Gootegast, Leek, Marum, Zuidhorn (alle op 16-1-2017) en Winsum (op 17-1-2017) hebben ingestemd met het Herindelingsontwerp. De dorpen Ezinge, Garnwerd, Feerwerd (gelegen in het gebied Middag-Humsterland) zouden dan middels een gemeentelijke grenscorrectie overgaan van Winsum naar het Zuidhornse deel van de nieuwe fusiegemeente Westerkwartier. Het ontwerp ligt per 23-1-2017 en 8 weken lang ter inzage, opdat “zienswijzen” kunnen worden indiend. De gemeente Winsum heeft medio juni 2017 besloten dat deze vier dorpen daadwerkelijk overgaan naar de nieuwe fusiegemeente.
Ook Gedeputeerde Staten van de provincie Groningen hebben, nadat de 4 gemeenten akkoord waren gegaan, zich achter het fusievoorstel gesteld, d.w.z. dat het herindelingsontwerp nu naar de minister van Binnenlandse Zaken gaat worden toegezonden.