Staatsblad 278 (2018): Wet van 11 juli 2018 tot samenvoeging van de gemeenten Bedum, De Marne, Eemsmond en Winsum

Details over het verdere herindelingsproces zijn of waren te vinden op een tijdelijke website: www.bmwe-gemeenten.nl.

Het door het provinciebestuur vastgestelde herindelingsvoorstel voor een nieuwe gemeente met de naam Het Hogeland is op 8-9-2017 door de ministerraad doorgestuurd voor advies naar de Raad van State. Het herindelingswetsontwerp is als Kamerstuk 34828 op 21-11-2017 toegezonden aan de Tweede Kamer en aangenomen op 24 april 2018. Op 10 juli 2018 heeft de Eerste Kamer kort na 23.00 uur dit wetsontwerp aanvaard (stemming met zitten en opstaan).

Op 28-2-2013 heeft de Visitatiecommissie ‛Bestuurlijke Toekomst Groningen’ (commissie-Jansen) in opdracht van de provincie Groningen en van de Vereniging van Groninger Gemeenten een advies uitgebracht met de titel: Grenzeloos Gunnen; advies over de maatschappelijk urgente vernieuwing van de bestuurlijke organisatie en de bestuurscultuur in Groningen. Daarin wordt aanbevolen om de huidige 23 Groningse gemeenten te herindelen tot 6 nieuwe gemeenten, met de werknamen:
Het Hogeland (beoogde samenvoeging van De Marne, Winsum, Bedum, een klein deel van Zuidhorn en Eemsmond zonder het industrie- en havengebied, ook wel Hogeland gespeld),
Eemsdelta (of Groninger Havens) (beoogde samenvoeging van Delfzijl, Appingedam, Loppersum, industrie- en havengebied van Eemsmond, een (eerste) deel van Slochteren, deel van Oldambt)
Westerkwartier (beoogde samenvoeging van Grootegast, Leek, Marum en het overgrote deel van Zuidhorn),
Stad Groningen (beoogde samenvoeging van Groningen, Ten Boer, Haren en een (tweede) deel van Slochteren),
De Compagnie (beoogde samenvoeging van Hoogezand-Sappemeer, Menterwolde, Veendam, Pekela en een (derde) deel van Slochteren)
en Oost-Groningen.

In maart 2013 heeft het provinciebestuur laten weten dat de gemeentebesturen in de provincie Groningen haast moeten maken met het kenbaar maken van hun visies op gemeentelijke herindeling, zodat het provinciebestuur vóór de zomer van 2013 een definitief plan kan presenteren voor de herindeling van gemeenten in deze provincie. Er wordt vooralsnog vanuit gegaan dat de provinciegrens daarbij ongewijzigd blijft (een individueel herindelingsplan met een enkele gemeente in Fryslân of in Drenthe daargelaten).
Gedeputeerde Staten heeft begin juli 2013 laten weten dat de Groningse gemeentebesturen in december 2013 principebesluiten moeten hebben genomen, om tot herindelingen te komen waarmee op uiterlijk 1-1-2018 deze provincie slechts 6 i.p.v. de huidige 23 gemeenten zou tellen. Medio mei 2015 heeft gedeputeerde Patrick Brouns (CDA) dit standpunt afgezwakt. Gemeenten mogen zelf het herindelingstempo bepalen en de provincie zou geen maatregelen treffen die een fusie verplicht bespoedigt, aldus het Dagblad van het Noorden op 22-5-2015.

Begin november 2013 hebben de zeven burgemeesters (Bedum, Winsum, De Marne, Delfzijl, Eemsmond, Appingedam, Loppersum, aanvankelijk afgekort tot: BMW-DEAL) van de twee hierboven genoemde gebieden Het Hogeland en Eemsdelta als gezamenlijke mening uitgesproken dat deze zeven gemeenten in Noord-Groningen het liefst één nieuwe gemeente zouden moeten vormen (de zogenoemde G-7-gemeente); dit voorstel wordt vervolgens voorgelegd aan de eigen wethouders en daarna volgt, ter bespreking op 3-12-2013, een concreet voorstel voor de gemeenteraden. Op 29-1-2014 hebben Provinciale Staten de “Voordracht over de stand van zaken en het vervolgproces op weg naar verandering van de bestuurscultuur en vernieuwing van de bestuurlijke organisatie van de provincie Groningen” behandeld. Daarin werden de stappen vastgesteld die moesten leiden tot een gemeentelijke herindeling in deze provincie.
Door raadsleden uit diverse G-7-gemeenten is november 2014 kritiek geuit op de burgemeester van Appingedam, die zich voortijdig heeft uitgesproken over een grootschalige herindeling en dat er daarmee te weinig aandacht uitgaat naar kleinere herindelingsvarianten als de vorming van één G-7-gemeente toch niet haalbaar zou zijn.
Medio februari 2015 hebben de colleges van B&W van deze zeven gemeenten een notitie vastgesteld, waarin een mogelijke herindeling wordt verkend. Deze zeven gemeenten hebben dit in hun raadsvergadering van 31-3-2015 behandeld. B&W van Winsum bepleiten een herindeling samen met Bedum, De Marne en Eemsmond; op 31-3-2015 bespreekt de raad dit voorstel voor een kleiner herindelingsvariant (dus een fusie van vier en niet van zeven gemeenten) en op 14-4-2015 zal de raad van Winsum hierover een besluit nemen. De uitkomsten van deze besluiten waren dermate uiteenlopend dat de Stuurgroep Bestuurlijke Herindeling Noord-Groningen eind september 2015 heeft verzocht om voor 1-1-2016 opnieuw een besluit te nemen. Op 15-10-2015 staat de herindeling weer op de agenda van de zeven genoemde gemeenten. De diversiteit aan opvattingen leidt er mogelijk toe dat in de weken rond de jaarwisseling 2015/2016 een extern deskundige de opdracht krijgt om conclusie te trekken na overleg met alle partijen (dat werd procesbegeleider Mulder, die na het mislukte overleg van 19-2-2016 zijn opdracht heeft neergelegd). Daarnaast is een commissie benoemd (4 leden uit elk van de 7 gemeenten en 2 namens de provincie) die eind januari 2016 haar bevindingen zal presenteren. Op 9-1-2016 komen tientallen raadsleden, wethouders en burgemeesters uit deze 7 gemeenten bijeen op uitnodiging van gedeputeerde Patrick Brouns (CDA, portefeuille herindeling) om gezamenlijk naar een oplossing te zoeken. De gemeente Eemsmond tekent hierbij aan dat er geen sprake kan zijn van een herindeling waarbij het havengebied en het bewoonde gedeelte van Eemsmond worden opgesplitst, een standpunt dat inmiddels ook gehuldigd zou worden door het provinciebestuur.
Een volgend herindelingsoverleg, op 19-2-2016, tussen de 7 gemeenten en de gedeputeerde heeft geen toenadering opgeleverd: men hield vast aan eerder ingenomen standpunten m.b.t. het gewenste herindelingsmodel. De gedeputeerde gaat zich nu beraden op de wijze waarop het provinciebestuur de impasse kan doorbreken. De vier gemeenten die een grootschaliger herindeling voorstaan (Appingedam, Bedum, Eemsmond, De Marne), vormen niet een aaneengesloten gebied; de drie overige gemeenten (Delfzijl, Loppersum, Winsum), die een kleinschaliger model voorstaan, evenmin. Dat maakt het lastig om tot een compromis te komen, dat de zeven oude gemeenten verdeelt over twee nieuwe gemeenten.

Eind september 2016 lijkt het erop dat er in 2019 toch twee fusiegemeenten zullen ontstaan, zij het in een iets andere samenstelling dan eerder was voorzien, met de werknamen: Het Hogeland (Bedum, De Marne, Winsum, Eemsmond) en DAL (Delfzijl, Appingedam, Loppersum). Per 1-2-2017 is een programmamanager Herindeling benoemd in de persoon van mevr. Jellemiek Zock-ten Hoor, die een sturende en verbindende rol krijgt in het fusieproces van de vier gemeenten Bedum, De Marne, Winsum en Eemsmond. Rondvraag bij de bevolking heeft erin geresulteerd dat de fusiegemeente de naam Het Hogeland zal krijgen.